Powiat namysłowski, gmina Namysłów
(nazwa niemiecka: Reichen, Kreis Namslau)
Rys historyczny i stan obecny:
Pierwszy wzmianka źródłowa dotycząca Rychnowa pochodzi z 1273 r., kiedy to książę wrocławski Henryk IV Probus zlecił lokowanie wioski na prawie niemieckim. Książęcy majątek w Rychnowie został przekazany przez Piastów głogowskich rodzinie von Frankenberg. W 1359 r. Heiden von Frankenberg sprzedał połowę miejscowości Piotrowi Kraynpuschowi i odtąd Rychnów był podzielony na dwa działy. W 1574 r. jeden z nich należał do Jana Stwolinskiego, syna Baltazara z Komorzna, starosty kluczborskiego i byczyńskiego. Następnie Rychnów był własnością rodziny von Prittwitz. Przedstawicielka tej gałęzi rodu Prittwitzów, Agnieszka Maria, wyszła za mąż za Jana Wilhelma (ur. 1659), najmłodszego syna Jerzego Andrzeja von Frankenberg – Proschlitz, i wniosła mu w posagu rychnowski majątek. Posiadłość przeszła później w ręce Frankenbergów z Domu Komorzno. Właścicielem miejscowości został Jan Wilhelm (zm. 1704), syn Jana z Komorzna, członek rady cesarskiej i starosta Namysłowa. Z małżeństwa z Anną Marią von Prittwitz zostawił dwóch synów Jerzego Wilhelma i Jana Ernesta. Z nich Jerzy Wilhelm miał syna Daniela Fryderyka (ur. 1730), natomiast Jan Ernest miał dwie córki. Kolejnymi właścicielami Rychnowa była rodzina von Wentzky, która w 1851 r. sprzedała posiadłość baronowi Maksymilianowi Arturowi Bonawenturze von Ohlen (1825-1904). Od 1909 r. do 1945 r. dobra należały do hrabiego Georga Henckel von Donnersmarck (zm. 1973) z Gręboszowa. Po drugiej wojnie światowej majątek upaństwowiono, folwark wykorzystywało Państwowe Gospodarstwo Rolne, a w pałacu urządzono szkołę. Obecnie pałac i tzw. stary dwór są własnością prywatną, teren wokół ich jest ogrodzony, można je zobaczyć tylko z zewnątrz.
Zabudowa zespołu pałacowo – parkowego w Rychnowie kształtowała się na przestrzeni kilku wieków. Tzw. Stary dwór został wzniesiony jako renesansowy na przełomie XVI i XVII w. Około 1800 r. budynek przebudowano w stylu klasycystycznym. Dwór murowany z cegły, potynkowany, wzniesiony na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, nakryty dachem czterospadowym z powiekami. Fasada pięcioosiowa, z centralnym filarowo – kolumnowym portykiem wgłębnym, dźwigającym proste belkowanie. Elewacje w części ozdobione boniowaniem pasowym, z oknami z prostokątnymi obramieniami.
Barokowy pałac wzniósł do 1781 r. Ernest Wentzky, a w stylu neoklasycystycznym przebudował w 1905 r. Franz von Ohlen und Adlescron. Budynek murowany z cegły, potynkowany, zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, dwukondygnacjowy, z zagospodarowanym poddaszem, nakryty dachem mansardowym z nowszymi lukarnami. Fasada (elewacja południowa) dziewięcioosiowa z płytkim trzyosiowym i trzykondygnacyjnym ryzalitem poprzedzonym parterową przybudówką, zwieńczonym szczytem ze spływami wolutowymi. Elewacja ogrodowa powtarza układ frontowej, przy czym ryzalit zamyka trójkątny naczółek z owalnym oknem. Elewacje o skromnej dekoracji, dzielone płaskimi lizenami i gzymsem wieńczącym, z oknami w prostokątnych obramieniach. Nad oknami drugiej kondygnacji ryzalitu trójkątne i segmentowe naczółki, między oknami pierwszej i drugiej kondygnacji plakiety o ściętych narożach. Wnętrza w układzie dwutraktowym, przekształcone na początku XX w., nakryte sufitami.
Od północy do pałacu i dworu przylega park krajobrazowy o zróżnicowanym drzewostanie. Z ciekawszych gatunków drzew występują w nim: platan klonolistny, miłorząb japoński, żywotnik czerwony. Na południe znajduje się gotycki kościół parafialny, a na zachód zabudowania folwarku. Spośród budynków gospodarczych wyróżniają się klasycystyczna stajnia i spichlerz.
Podczas wizyty w Rychnowie warto zobaczyć również kościół parafialny p.w. św. Jana Chrzciciela, wzmiankowany w 1376 r. Obecny wzniesiony na przełomie XV i XVI w., przebudowany w 1719 i 1833 r., odnawiany w 1903 r. Wewnątrz cenne renesansowe i późnobarokowe wyposażenie. W ściany świątyni wmurowane płyty nagrobne dawnych właścicieli majątku.
Do rejestru zabytków sztuki w Polsce w Rychnowie wpisano: kościół parafialny, 26.05. 1964 r., nr rej.: 903/64, zespół pałacowy, 27.05.1964 r., nr rej.: 915/64. Z zespołu pałacowego osobnym wpisem objęto stary dwór (15.06.1958 r., nr rej.: 377/58) i park (29.01.1980, nr rej.: A-42/80).
Informacje praktyczne i dojazd:
Dojazd komunikacją publiczną do Rychnowa jest możliwy, ale bardzo trudny i czasochłonny. W pierwszej kolejności należy dotrzeć do Namysłowa, najlepiej pociągiem z Katowic lub Tarnowskich Gór, z przesiadką w Kluczborku. Następnie z Namysłowa do Rychnowa kursują autobusy PKS, niestety nie jeżdżą one zbyt często (osiem kursów w dni robocze). Wybierającym podróż samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Wrocławia do węzła Nogawczyce, a następnie DK 88 do Strzelec Opolskich. Dalej DK 94 do Opola i do miejscowości Ziemiełowice DK 454 w kierunku Namysłowa. Dalej lokalną drogą przez Łączany i następnie DK 39 w kierunku Kępna. Za miejscowością Kamienna z tej ostatniej trasy należy zjechać w prawo w drogę do Rychnowa. Odległość: w jedną stronę niecałe 130 km. W Rychnowie samochód można zostawić w pobliżu kościoła, w niewielkiej odległości od zespołu pałacowo – parkowego.
Damian Dąbrowski,
Lipiec 2010 r.
