Powiat jeleniogórski, gmina Janowice Wielkie
(nazwa niemiecka: Jannowitz, Kreis Hirschberg)
Pierwsza wzmianka o miejscowości: 1361 r.
Właściciele majątku: początkowo Janowice Wielkie były związane z dobrami w Miedziance i przed 1374 r. przeszły na własność rodu von Boltz. W szesnastym wieku Janowice były już samodzielnym majątkiem. Jego właścicielem był Sigismund von Gersdorf, a następnie Wolfgang Schoff (Schaffgotsch). W posiadaniu jego potomków Janowice pozostały do 1668 r., kiedy to odziedziczyła je Regina von Manschwitz z domu Schaffgotsch. Po jej śmierci w 1669 r. właścicielem majątku został hrabia Erdmann von Promnitz. W rękach Promnitzów dobra pozostały do 1765 r., kiedy to Johannes Erdmann von Promnitz sprzedał je Chrystianowi Friedrichowi von Stolberg-Wernigerode. Przedstawiciele rodziny von Stolberg-Wernigerode byli właścicielami posiadłości w Janowicach Wielkich do końca drugiej wojny światowej. Po 1945 r. ich majątki zostały znacjonalizowane, w rezydencji w Janowicach utworzono działający do dziś Dom Pomocy Społecznej. Adres: Janowice Wielkie, ul. Chłopska 1.
Pałac
W drugiej połowie XVI w. w Janowicach Wielkich wzniesiono niewielki dwór myśliwski, rozbudowany przez Daniela Schaffgotscha w latach 1608-1609. Budynek uległ zagładzie w czasie wojny trzydziestoletniej, jednak w przeciwieństwie do zamku Bolczów w 1648 roku został odbudowany. W drugiej połowie osiemnastego stulecia rezydencję przebudowano w stylu barokowym. W 1830 r. po raz kolejny przebudowano pałac. W tym roku wokół rezydencji założono również park krajobrazowy. W pierwszej dekadzie dwudziestego wieku pożar zniszczył budynki gospodarcze przylegające do rezydencji. W kolejnych latach zostały one odbudowane.
Zabytki w Janowicach Wielkich
Do rejestru zabytków w Janowicach Wielkich wpisano: kościół ewangelicki, obecnie rzymsko-katolicki p.w. Chrystusa Króla (3.02.1989 r., nr rej.: A/900/942/J); kościół filialny p.w. NMP (22.09.1965 r., nr rej.: A/901/1402); nieczynny cmentarz katolicki (5.11.1992 r., nr rej.: A/902/1115/J); pastorówkę, obecnie pełniącą funkcję plebani, przy ul. Partyzantów 5 (27.06.2005 r.); zespół pałacowy: pałac (23.04.1951 r., nr rej.: A/903/259), park (8.12.1977 r., nr rej.: A/904/509/J), folwark (nr rej.: 56/A1-6/01): spichrz, dom, stajnia, wozownia, rządcówka, mur obronny z bramą; willę z parkiem, ul. Robotnicza 9 (30.05.1988 r., nr rej.: A/905/919/J); willę z ogrodem, ul. Wojska Polskiego 4 (25.10.1990 r., nr rej.: A/906/1054/J). W pobliżu Janowic Wielkich znajdują się ruiny zamku Bolczów, również wpisane do rejestru zabytków. Zamek opisano w osobnym artykule.
Informacje praktyczne i dojazd
W Janowicach Wielkich znajduje się dworzec kolejowy na trasie Wrocław – Jelenia Góra. Zapewnia on łatwy dojazd komunikacją publiczną do miejscowości. Podróżującym z Górnego Śląska polecam jechać pociągiem z przesiadką we Wrocławiu. Osobom wybierającym dojazd własnym samochodem proponuję jechać z Gliwic autostradą A4 w kierunku Legnicy do węzła Kostomłoty, następnie DK 5 do Bolkowa i DK 3 do Radomierza, skąd lokalna droga prowadzi do Janowic Wielkich. W Janowicach Wielkich nie ma problemu z zaparkowaniem samochodu. Odległość z Gliwic do Janowic: w jedną stronę około 260 km.
Damian Dąbrowski,
Maj 2011 r.
