Powiat średzki, gmina Miękinia
(nazwa niemiecka Lobetinz, Kreis Neumarkt)
Zabytki w Łowęcicach
Do rejestru zabytków nie wpisano żadnego obiektu w Łowęcicach.
W ewidencji zabytków uwzględniono układ ruralistyczny wsi, dom mieszkalny nr 4, dom mieszkalny nr 10 (dawny Dom Ludowy) oraz park krajobrazowy.
Miejscowość wzmiankowano w 1221 roku jako Lovetice, w 1261 roku jako Lobetincz, w 1353 roku jako Lowenticz, a w 1361 roku pod nazwą Lowinticz. W 1264 roku wieś była już w rękach prywatnych, należała do Wojciecha Jezoro, książęcego podkomorzego. Do połowy XVI wieku Łowęcice pozostawały w posiadaniu wrocławskich rodzin patrycjuszowskich. W XVII wieku majątek należał do rodów von Utmann i von Seidlitz. W 1757 roku w czasie bitwy pod Lutynią na wzgórzu Wachberg w pobliżu Łowęcic znajdował się punkt obserwacyjny pruskiego króla Fryderyka II Wielkiego. W latach 1773-1782 dobra rycerskie w Łowęcicach były własnością rodziny von Prittwitz und Gaffron. Następnie włości odkupił hrabia von Schlabrendorf. W jego rękach pozostały przynajmniej do 1795 roku. W pochodzącym z tego roku opisie miejscowości wymieniono pańską siedzibę, folwark, karczmę, 2 gospodarstwa kmieci, 6 wolnych zagrodników, 9 zagrodników omłockowych, 1 chałupnika, 6 innych zabudowań oraz wiatrak. Łowęcice liczyły 28 zagród oraz 169 mieszkańców. W 1825 roku posiadłość za 40100 talarów reńskich nabył Franz Fritsch. W 1830 roku w miejscowości wzmiankowano 28 domów, 229 mieszkańców, w tym 61 katolików oraz wiatrak. W 1845 roku Franz Fritsch pozostawał właścicielem dóbr. W opisie statystycznym miejscowości z tego roku wymieniono 33 domy, folwark, 254 mieszkańców, w tym 93 katolików. Ewangelicy należeli do parafii w Lutyni, katolicy posiadali kościół w Radakowicach, podlegający pod parafię w Lutyni. W miejscowości znajdował się również wiatrak, dominialna kopalnia torfu oraz hodowla 1275 sztuk owiec merynosów. W rękach rodziny Fritsch posiadłość pozostała do około 1856 roku. W latach 1858-1872 dobra należały do Hansa von Klitzinga. Przed 1876 rokiem majątek przejął królewski major Ernst hrabia von Bethusy-Huc. Po raz ostatni Ernst hrabia von Bethusy-Huc został wymieniony w Łowęcicach w księdze adresowej z 1894 roku. Jego majątek liczył 339ha, w tym 308ha pól uprawnych, 11ha łąk, 3ha lasów, 2ha pastwisk, 1ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Kolejnymi właścicielami posiadłości byli: w latach 1898-1905 radca Hans Ledermann z Berlina, następnie do 1909 roku Fritz Hoffmann. W 1909 roku majątek nabył rotmistrz Friedrich von Schiller. W 1930 roku folwarkiem w imieniu starszego ziemskiego, byłego asesora i rotmistrza w stanie spoczynku Friedrich von Schiller zarządzał administrator Georg Grϋndel. Majątek liczył 333ha, w tym 274ha pól uprawnych, 12ha łąk, 7ha pastwisk, 23ha lasów, 1ha wód, 3,5ha parku, 1,5ha ogrodu, 11ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. W 1937 roku dobra pozostawały w rękach Friedricha von Schillera, ich powierzchnia wynosiła 292ha, w tym 241ha pól uprawnych, 8,5ha łąk, 5ha pastwisk, 18,5ha lasów, 1ha wód, 3,5ha parku, 2,5ha ogrodu, 1ha łoziny, 11ha dróg, podwórzy gospodarczych i innych użytków. Gospodarstwem jako administrator zarządzał inspektor Arnold Simon.
Pałac w I połowie XX wieku
Źródło: https://polska-org.pl/963255,foto.html?idEntity=5073195 (dostęp: 6.02.2022r.)
Źródło: https://polska-org.pl/699061,foto.html?idEntity=5073195 (dostęp: 6.02.2022r.)
Źródło: https://polska-org.pl/960781,foto.html?idEntity=5073195 (dostęp: 6.02.2022r.)
Rezydencja w Łowęcicach istniała już w połowie XVII wieku. Siedzibę pańską wzmiankowano ponownie w 1795 roku. Budowla została przekształcona w 1839 i 1900 roku. Zdjęcia wykonane w Łowęcicach w I połowie XX wieku prezentują neogotycki pałac. Był to budynek podpiwniczony, założony na planie prostokąta, dwukondygnacyjny, nakryty płaskimi dachami pulpitowymi oraz dachem dwuspadowym. Bryłę pałacu urozmaicały ryzality, przybudówki, ganki oraz czworoboczna wieża. Elewacje ozdabiały wydatne gzymsy, niektóre z fryzem arkadowym, opaski wokół okien, szczyty schodkowe, sterczyny, krenelaż oraz wysokie neogotyckie kominy.
Pod koniec lat 30. XX wieku w pałacu w Łowęcicach urządzono muzeum regionalne, z salą poświęconą bitwie pod Lutynią. Następnie do 1945 roku w rezydencji znajdowała się siedziba szefa NSDAP okręgu średzkiego. Krótko w budynku funkcjonowały koszary Wermachtu. Po zajęciu przez Armię Czerwoną pałac został zdewastowany. Kiedy uszkodzoną siedzibę przekazano władzom polskim w budynku okazjonalnie urządzano zabawy taneczne i dożynki. Nie prowadzono żadnych prac remontowych czy zabezpieczających. Ostatecznie opuszczoną ruinę pałacu rozebrano w latach 50. XX wieku. Do dziś z dawnego majątku pozostały niszczejące zabudowania gospodarcze oraz zarośnięty i zaniedbany dawny park, w nim aleja lipowa prowadząca pierwotnie do rezydencji. W parku można trafić na niewielkie gruzowisko, to ostatnie resztki pałacu.
Łowęcice położone są około 20 kilometrów na południowy-wschód od Środy Śląskiej. Najszybszy dojazd do miejscowości z miasta powiatowego DK94 w kierunku Wrocławia do Wróblowic i dalej drogami lokalnymi przez Lutynię i Radakowice. Zespół pałacowo-parkowy z folwarkiem znajdował się na zachodnim krańcu Łowęcic, w sąsiedztwie głównej drogi.
Miejsce po pałacu:
51.12123771782201, 16.73736187885076
Damian Dąbrowski,
Luty 2022r.
