Menu administracyjne

Województwo dolnośląskie liczy 19 946,74 km² powierzchni i jest siódme pod względem wielkości w naszym kraju. Województwo składa się z 26 powiatów i 4 miast na prawach powiatu. Na stronie Pałace Śląska podział administracyjny został nieco uproszczony i jedynie miasto Wrocław ze względu na dużą liczbę zabytków będzie oddzielną kategorią. Pozostałe trzy tzw. powiaty grodzkie (Legnica, Jelenia Góra, Wałbrzych) zostaną przedstawione w ramach powiatów potocznie zwanych ziemskimi. Z historycznego punktu widzenia obecne województwo dolnośląskie poza obszarami zachodniego Śląska obejmuje również ziemię kłodzką i wschodnie Łużyce Górne. Obecnie na stronie prezentowane są zabytki z 21 powiatów. Jak dotąd najdokładniej omówiono losy zabytkowych rezydencji z powiatów: jeleniogórskiego, kłodzkiego, oleśnickiego, oławskiego, strzelińskiego, trzebnickiego i ząbkowickiego.

Kategoria obejmuje dwa powiaty województwa małopolskiego: oświęcimski i wadowicki historycznie związane z Górnym Śląskiem. Według różnych źródeł pomiędzy 1177 a 1179 Kazimierz Sprawiedliwy przekazał Mieszkowi, księciu opolsko – raciborskiemu kasztelanię bytomską i oświęcimską. Na mocy kolejnych układów pomiędzy książętami śląskimi i krakowskimi w XIII w. Śląsk został powiększony na południe od Wisły aż po rzekę Skawinkę, za wyjątkiem tzw. korytarza Radwanickiego. Kasztelania oświęcimska po podziale dzielnicy Władysława opolskiego (zm.1281/82r.) pomiędzy jego synów, weszła w skład księstwa cieszyńskiego. W wyniku kolejnych podziałów z linii Piastów cieszyńskich wyodrębnia się pierwsza linii oświęcimska. Po jej wygaśnięciu w 1405 r. interesujący nas obszar wraca pod władzę książąt cieszyńskich. Następnie po raz kolejny dochodzi do wydzielenia księstwa oświęcimskiego. W 1445 r. to niewielkie państewko zostaje jeszcze bardziej rozdrobnione, wyodrębniono z niego księstwo zatorskie. W pierwszej połowie XV w. Polska wykorzystując zamęt związany z wojnami husyckimi próbowała oderwać Śląsk od Czech. Wobec fiaska wersji maksymalnej tej polityki Zbigniew Oleśnicki przyjął opcję minimalną, to jest przejęcie tego co się da i odsunięcia granic Rzeczpospolitej jak najdalej na zachód od Krakowa. W czasie polskiej ofensywy, bardziej finansowej niż militarnej, udało się nabyć ziemię siewierską (1443 r.), księstwa oświęcimskie (1456 r.) i zatorskie (1494 r.). Obszar dawnej kasztelani oświęcimskiej nie został jednak włączony do państwa polskiego, połączony był z nim do 1564 r. jedynie unią personalną, królowie polscy, posiadali po prostu tytuł książąt oświęcimskich i zatorskich. Dopiero w drugiej połowie XVI w. na tym terytorium język polski skutecznie wyparł język czeski, świadczy to że związki ze Śląskiem na opisywanym obszarze były dosyć mocne zakorzenione. Mało tego po inkorporacji księstw do Rzeczpospolitej w 1564 r. utworzono z nich w ramach województwa małopolskiego, powiat śląski z sejmikiem ziemskim w Zatorze. Tereny dawnej kasztelani oświęcimskiej zachowały również inne odrębności. Wspomniany powiat śląski został zlikwidowany dopiero w 1772 r., w skutek pierwszego rozbioru Polski. Za kolejną ciekawostkę można uznać fakt, że dyplomaci Marii Teresy, argumentowali, przejmując ten obszar, iż jest to część krajów Korony Świętego Wacława, zaanektowana przez Polskę w połowie XV w. Ostatecznie likwidacja wszelkiej odrębności i asymilacja kasztelani oświęcimskiej z Małopolską miała miejsce w rozbiorze austriackim w XIX w. Na opisywanych terenach obecnie brak jakiejkolwiek śląskiej świadomości, jednak historycznie są one mocno ze Śląskiem związane. W kategoriach powiat oświęcimski i wadowicki przedstawiamy wybrane rezydencje, więcej informacji na temat siedzib szlacheckich na tych obszarach można znaleźć na znakomitej stronie Marzeny Raińskiej - Dwory Małopolski.

Województwo opolskie obejmujące obszar 9412 km² jest najmniejszym z województw w Polsce. Składa się z zaledwie 11 powiatów i jednego miasta na prawie powiatu – Opola. Na naszej stronie nieco uprościliśmy ten podział i zabytki położone w mieście Opole prezentujemy w powiecie opolskim. Województwo opolskie kojarzy się z Górnym Śląskiem, warto jednak pamiętać, że jego zachodnie powiaty (brzeski, namysłowski, nyski) historycznie związane są z Dolnym Śląskiem. Odmienną historię niż większość województwa mają gminy Praszka i Rudniki wchodzące w skład powiatu oleskiego. Losy terenów na których położone są wspomniane gminy powiązane są z dziejami ziemi wieluńskiej.

Województwo śląskie w obecnym kształcie powstało w wyniku reformy administracyjnej z 1999 roku. Województwo liczy 12 333,09  km² i składa się z 19 miast na prawach powiatu i 17 powiatów. Na naszej stronie upraszczamy nieco ten podział i tzw. powiaty grodzkie oraz ziemskie prezentujemy wspólnie, tak więc np jest jeden powiat gliwicki, zamiast miasta Gliwice i osobno powiatu gliwickiego. Zdajemy sobie sprawę, że przyjęta nazwa województwa jest mocno dyskusyjna, ponieważ obejmuje ono nie tylko ziemie historycznie śląskie, ale i tereny zachodniej Małopolski. Jak dotąd na stronie Pałace Śląska omawiamy przede wszystkim śląskie zabytki, w przyszłości jednak planujemy opisać rezydencje położone na obszarze całego województwa.